Zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn

Ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 86; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1045)

Poniższe zmiany wprowadzone  zostały  ustawą z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1045).

Art. 1a. [Nieodpłatne zniesienie współwłasności] – dodany

Zmiana obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. W stanie prawnym obowiązującym przed nowelizacją podatkowi od spadków i darowizn podlegało nabycie własności rzeczy i praw majątkowych z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności, którego skutkiem było całkowite zniesienie stosunku współwłasności. W konsekwencji powszechna stała się praktyka notarialna polegająca na sporządzaniu tzw. umów częściowego zniesienia współwłasności, będących w istocie czynnościami, w wyniku których zniesienie współwłasności następuje etapami, co prowadziło do unikania

zapłaty podatku lub zminimalizowania skutków podatkowych tej czynności. W celu uszczelnienia systemu podatkowego zostało wprowadzone opodatkowanie także takich przypadków, które:

„. obejmują przyznanie rzeczy wspólnej albo jej części na dalszą współwłasność kilku (niektórym) dotychczasowym współwłaścicielom,

„. dotyczą nieodpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.

W każdym z tych przypadków do zapłaty podatku są zobowiązane te osoby, u których nastąpi przyrost wartości nabytego majątku..

Art. 4. [Zwolnienie od podatku] ust. 1 pkt  1 – zm.

Zmiana obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. Od 1 stycznia 2016 r. zostały zmienione warunki korzystania ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn stosowane w przypadku nabycia własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne. Zwolnienie to będzie stosowane, jeżeli w wyniku nabycia zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne. Na podstawie tego przepisu nie będzie już korzystało ze zwolnienia nabycie budynków i urządzeń wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. W praktyce jest ono zwykle i tak objęte zwolnieniem na podstawie art. 4a, zgodnie z którym nie podlega podatkowi nabycie własności rzeczy i praw przez osoby najbliższe.

Art. 4a.  [Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez osoby najbliższe] -zm.

Zmiana obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. Zmiana w art. 4a ust. 1 pkt 1 ma charakter precyzujący. Pominięcie odwołania do pkt 6 w art. 6 ust. 1 ma wskazać w sposób niebudzący wątpliwości, że przepis art. 4a ustawy nie dotyczy nabycia w drodze zasiedzenia. Celem wprowadzenia zwolnienia określonego w przepisie art. 4a upsid było zapewnienie nieopodatkowanego przenoszenia majątku między członkami najbliższej rodziny.

W orzecznictwie sądów administracyjnych pojawił się jednak pogląd, że ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 4a korzysta także nabycie w drodze zasiedzenia. W efekcie ustawodawca uznał, że zwolnienie określone w art. 4a ust. 1 może być wykorzystywane niezgodnie z ideą jego wprowadzenia. Należy bowiem podkreślić, że zasiedzenie ma charakter pierwotny – nie jest nabyciem „po” lub „od” określonej osoby. Objęcie zwolnieniem określonym w art. 4a zasiedzenia (pierwotnego nabycia własności) ustawodawca uznał za niezasadne, ponieważ warunkiem zastosowania zwolnienia jest tu przede wszystkim istnienie bardzo bliskiego pokrewieństwa między zbywcą i nabywcą. Aby skorzystać ze zwolnienia, spadkobierca (obdarowany) powinien zawiadomić o fakcie nabycia urząd skarbowy. W art. 4a zostały określone przypadki, w których podatnik nie ma takiego obowiązku. Dotychczas podatnik nie musiał składać zgłoszenia w przypadku umów zawartych w formie aktu notarialnego. Po nowelizacji zgłoszenie nie będzie wymagane również w tych przypadkach, w których w formie aktu notarialnego jest składane oświadczenie woli jednej ze stron.

Art. 6. [Obowiązek podatkowy] -zm.

Zmiana obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. W  art. 6 ust. 1a wprowadzono zapis, zgodnie z którym obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstaje także w przypadku, gdy nabycie następuje w częściach. Zmiana w art. 6 ust. 1 pkt 2a jest powiązana ze zmianą w ust. 1a tego przepisu.

Art. 16. [Nabycie budynku lub lokalu mieszkalnego w drodze dziedziczenia] -zm.

Zmiana obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. Art. 16 ust. 7 pkt 2 został doprecyzowany przez wskazanie, że określony w tym przepisie warunek zamieszkiwania przez 5 lat obejmuje także zamieszkiwanie w nowo wybudowanym budynku lub lokalu.

Art. 18. [Płatnik] – zm .

Zmiana obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. Uzupełniono katalog czynności, z tytułu których notariusz jest płatnikiem podatku, o umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności i użytkowania. Ponadto określono obowiązek przekazywania przez notariuszy jako płatników podatku od spadków i darowizn – wyłącznie w formie elektronicznej – deklaracji o wysokości pobranego i wpłaconego przez płatnika podatku, której integralną część stanowić będzie informacja o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom. Po nowelizacji również dane z aktów notarialnych będą mogły być przekazywane w formie elektronicznej.